Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers thuis.

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Tentoonstelling Liz Johnson Artur fotografeerde voor artiesten als Lady Gaga en MIA, maar maakt ook al ruim dertig jaar foto’s van zwarte gemeenschappen over de hele wereld. Dat doet ze met een overrompelende bevlogenheid en intensiteit.

Soms zie je werk van een fotograaf en denk je: hoe is het mogelijk dat ik deze foto’s niet eerder zag? Waar was zij al die tijd? Bij de solo-expositie van Liz Johnson Artur, nu in Foam Amsterdam, vraag je je dat af. Want al ruim dertig jaar maakt Johnson Artur foto’s van zwarte gemeenschappen over de hele wereld en doet dat met een bevlogenheid en intensiteit die overrompelt.

In New York, Londen, Brixton, Harare – overal fotografeerde ze mensen, op straat, in hun huis, in de kerk, bij de kapper, terwijl ze feesten, demonstreren of gewoon rustig poseren en de fotograaf vriendelijk groeten. Uitbundig uitgedoste paradijsvogels, vrouwen in kerkgewaden, spelende kinderen, mannen in drag, muzikanten, een oude man in een keurig pak die met een glimlach in de camera kijkt – Johnson Artur legde „een heleboel verschillende mensen vast”, zoals ze het eens wat onderkoeld formuleerde in een interview. Zonder agenda en zonder overkoepelende missie. „Het gaat simpelweg over mensen en mijn ontmoetingen met hen.”

Liz Johnson Artur (57) werd geboren in Bulgarije, haar moeder was Russisch, haar vader kwam uit Ghana, ze groeide op in West-Duitsland en begon met fotograferen toen ze midden jaren tachtig in New York vrienden bezocht in een zwarte wijk in Brooklyn. Het was als thuiskomen, vertelt ze in interviews, en het bracht een soort „honger naar mijn roots” teweeg, zo verklaart ze haar verlangen om vanaf dat moment de zwarte gemeenschap vast te leggen. En vooral de wens om „de normaliteit” daarvan te documenteren – alledaagse mensen met alledaagse levens – in een tijd dat je dat beeld in de mainstream media nauwelijks terugzag.

Ze deed een fotografie-opleiding in Duitsland, verhuisde naar Londen, en ging werken voor bladen als i-D en The Face en later voor artiesten als Lady Gaga en MIA, met wie ze als vaste fotograaf de wereld rondreisde. Tijdens al die reizen, in al die landen, ging ze tussen de optredens en de fotoshoots door de straat op. Het zogenoemde Black Balloon Archive, genoemd naar een tekst uit een jarenzeventignummer van Syl Johnson over een zwarte ballon die in de lucht danst, lag al die tijd thuis op de plank – blijkbaar zag ze zichzelf lange tijd vooral als opdrachtfotograaf. Pas toen ze in 2016 haar eerste boek, een monografie, samenstelde, en dat door The New York Times werd gekozen als een van de beste fotoboeken van dat jaar, ging de bal rollen. In 2019 kreeg ze haar eerste solo’s in New York en Londen en in de jaren erna won ze verschillende prijzen, waaronder de Women In Motion Award, tijdens het Franse fotofestival Rencontres d’Arles.

De portretten, en hier en daar een stilleven, worden in Foam gepresenteerd met een tot vrolijkheid stemmende speelsheid en dynamiek. In de eerste zaal zijn levensgrote portretten op doeken gedrukt die vrij in de ruimte zweven en waar de bezoeker tussendoor kan dwalen (net zoals Johnson Artur op straat doet), in de volgende zaal liggen onder andere foto’s die zijn geprint op een kinderkleurboek uit de jaren vijftig.

De rieten mat in zaal drie is een spectaculair object: behalve foto’s zien we hier schelpen, stukjes hout, gedroogde bloemen en afbeeldingen van Afrikaanse maskers en beeldjes, afgedrukt op stukken papier, op gaas en op stof, dat weer is vastgenaaid aan de mat. De installatie A Trap for Judges, met foto van een performance van de Britse kunstenaar Curtly Thomas is prikkelend en mysterieus – Johnson Artur gebruikt nergens in de tentoonstelling tekstbordjes, dus we hebben geen idee wíé we zien (dat dit Curtly Thomas is bijvoorbeeld, staat er niet bij), wanneer de foto’s genomen zijn, en waar. Als bezoeker word je vooral geacht je te laten verrassen en je mee te laten voeren.

Dit intuïtieve beléven van een tentoonstelling sluit aan bij hoe Johnson Artur werkt; instinctief, zoals ze het zelf eens noemde, reageren op wat ze om zich heen ziet. Zonder al te veel pretenties of zonder een groot verhaal, maar simpelweg met de wens de normaliteit van zwarte levens vast te leggen, en de rijkdom en verscheidenheid van de zwarte cultuur.

Liz Johnson Artur, of life of love of sex of movement of hope, t/m 9/2/22, Foam Amsterdam. Inl: foam.org

Wat moet je deze week zien, horen of luisteren? Onze redacteuren recenseren en tippen

Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt. U kunt ons ook anoniem een tip geven.