Nederland als kampioen chemische recycling: wat is daar voor nodig?

Nederland als kampioen chemische recycling: wat is daar voor nodig?

Het moet de techniek worden die het opnieuw inzetten van gebruikt plastic naar een hoger niveau tilt: chemische recycling. Maar om de volledige potentie van deze techniek te benutten, moet er nog wel het een en ander gebeuren. “Nederland moet er alles aan doen om goed voorbereid aan de start te staan.”

“Nergens op de wereld staat deze combinatie van fabrieken”, zegt Dimitri Daniels, wereldwijd verantwoordelijk voor circulaire economie bij SABIC. Hij heeft het over de twee nieuwe installaties die het chemieconcern later dit jaar opent in Geleen. De ene fabriek is een joint venture met Plastic Energy, waar van plastic afval jaarlijks 15.000 ton pyrolyseolie wordt gemaakt. In de andere installatie, volledig in handen van SABIC, wordt straks de pyrolyseolie verder gezuiverd tot de gewenste kwaliteit. Daarna gaat het de stoomkraker in en kunnen er allerlei chemische componenten van gemaakt worden, zoals grondstoffen voor kunststof of brandstof. “Nu we deze grondstof zelf maken, stroomt er straks 15.000 ton minder fossiele grondstoffen door onze pijpleiding.”

Het is één van de grootste installaties voor chemische recycling op dit moment. “We maken de techniek tastbaar”, zegt Daniels. “En hopen anderen natuurlijk te inspireren.” Voor SABIC zijn deze fabrieken slechts het begin. “De jaarlijkse capaciteit van 15.000 ton pyrolyseolie moet in 2025 minstens 200.000 ton worden.”

Lees ook: Hoe recyclen we verpakkingen die uit verschillende materialen bestaan?

Chemische recycling is een verzamelnaam voor verschillende technologieën die het mogelijk maken om plastic afval tot de oorspronkelijke bouwstenen (polymeren, monomeren of atomen) af te breken. Dit kan bijvoorbeeld door het afval bloot te stellen aan extreme hitte (pyrolyse) of chemische oplosmiddelen (depolymerisatie). Wat overblijft is een homogene massa die je opnieuw kunt inzetten als grondstoffen voor plastic.

Chemische recycling wordt vaak naast mechanische recycling genoemd. Deze laatste is een methode waarmee sommige plastic afvalstromen gerecycleerd kunnen worden tot plastic granulaat en in bepaalde plastictoepassingen terug ingezet kunnen worden. Chemische recycling is een nieuwere techniek en heeft als groot voordeel dat het de plastic afvalstromen omzet tot de bouwstenen van plastic. Hiermee kun je vervolgens nieuwe plastics produceren met dezelfde kwaliteiten als virgin (uit fossiele bronnen) plastic.

De doelstelling in Nederland is dat in 2030 10 procent van alle kunststoffen wordt gemaakt met behulp van chemische recycling. “Dan praat je over zo’n 550 kiloton”, zegt Jan Bessembinders, beleidssecretaris circulaire economie bij VNO NCW en voorzitter van de Versnellingstafel Chemische Recycling (VTCR). “We hebben nog een lange weg te gaan, maar er worden goede stappen gezet.”

De VTCR werd drie jaar geleden opgericht om knopen door te hakken over hardnekkige circulariteitsvraagstukken en zo versnelling in opschaling te bereiken, legt Bessembinders uit. “Daarvoor moeten alle betrokken partijen aan tafel zitten. En dat is gelukt: van afval- en chemische bedrijven tot olieconcerns en merkeigenaren. Ook de ministeries van EZK en I&W zijn aangeschoven. Iedereen ziet de potentie van chemische recycling in.”

Lees ook: West-Brabant wordt hotspot voor chemische recycling

De volgende missie van de VTCR is om deze erkenning te verankeren in overheidsbeleid. “Chemische recycling wordt al genoemd in het afvalbeleid, maar het staat nog niet op de plek waar we het willen zien”, zegt Bessembinders. Met chemische recycling maak je kunststoffen van vergelijkbare kwaliteit als virgin plastics. Die potentie moet ook wettelijk onderkend worden, vindt de VTCR. Dit opent namelijk deuren voor toepassingen die nu nog gesloten zijn voor (mechanisch) gerecycled plastic, zoals verpakkingen voor voeding, cosmetica en farmaceutica.

Ook zal Nederland voor het slagen van chemische recycling plastic afval uit het buitenland nodig hebben. “Nederland heeft net wat strengere regels voor afvalimport dan de rest van Europa”, zegt Bessembinders. “Deze zal het gelijk moeten trekken met andere landen, zodat we de instroom van genoeg plastic stimuleren.”

“De overheid is nu vooral gefocust op kwantitatieve recycledoelstellingen”, zegt Michiel Kort, directeur circulaire economie bij adviesbureau Rebel en samen met Bessembinders betrokken bij de ondersteuning van de VTCR. “Er lijkt minder aandacht voor de kwalitatieve mogelijkheden. Terwijl chemische recycling zich daarop juist kan onderscheiden van mechanische. Recyclaat van mechanische recycling voldoet niet aan de kwaliteitseisen die voedselverpakkingen vereisen. Chemische recycling haalt dat wel. Recycling is meer dan alleen materiaalopbrengst. Dat besef willen we overheden meegeven, zowel nationaal als Europees.”

Daniels sluit zich daarbij aan. “Er zijn ook plasticsoorten die je niet kunt recyclen met mechanische recycling. Als we de targets van de circulaire economie willen halen, moeten we de hele polymerenindustrie beschouwen.” Daarbij wordt chemisch gerecyclede pyrolyseolie onmisbaar voor de plastic waardeketen, verwacht Daniels.

Afvalinzamelaars en sorteerinstallaties spelen een cruciale rol in het potentiële succes van chemische recycling. “Eén van de grote uitdagingen wordt om van al het afval dat ingezameld wordt, de verschillende plastic soorten uit te sorteren. Vervolgens moet de optimale recyclagetechniek toegepast worden om de gewenste kwaliteit te krijgen”, zegt Daniels. Dat vraagt om investeringen van de afvalsector – investeringen die het pas kan doen, als het de zekerheid krijgt dat er een afzetmarkt is voor gesorteerd plastic.

“Neem bijvoorbeeld auto’s”, zegt Kort. “Daaruit wordt nu vooral metaal gewonnen om de recyclingdoelstellingen te behalen, terwijl er veel kunststoffen inzitten. Nu is er voor hen alleen nog geen businesscase om deze kunststoffen eruit te halen.”

Lees ook: Op weg naar circulaire economie: in 2030 helft minder grondstoffen, hoe realistisch is dat?

Het is een impasse die SABIC probeert te doorbreken met de opening van zijn fabrieken. Daniels: “Wij zien vanuit de markt en de maatschappij dat er vraag is naar chemisch gerecycled plastic. Met onze installaties creëren we direct vraag naar gesorteerd, schoon maar gebruikt plastic. We hopen dat we een vliegwiel kunnen zijn voor de hele keten om snel op te schalen.”

Het bedrijfsleven heeft vooral behoefte aan robuust langetermijnbeleid van de overheid, ziet Bessembinders. Als overheden helder zijn over de ambities, dan biedt dat zekerheid voor bedrijven om te investeren. “In Nederland gaat het er de komende tijd om spannen”, zegt Bessembinders. “Eind dit jaar moet het kabinet invulling geven aan de circulaire ambities: circulair in 2050 en een halvering van het grondstoffengebruik in 2030. Daar moeten concrete afrekenbare doelen voor komen. Met de VTCR hebben we een advies opgesteld over wat de bijdrage van chemische recycling kan zijn. We gaan ons inspannen voor de ideale randvoorwaarden, zodat we bereiken wat we allemaal willen: minder afval en meer behoud van waardevolle materialen.”

Rebel organiseert dit jaar een reeks webinars over de potentie van chemische recycling. De laatste ging over de vraag of er voldoende afgedankte kunststoffen beschikbaar zijn om het volle potentieel van chemische recycling te benutten. Terugkijken? Dat kan hier.

Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze dagelijkse nieuwsbrief.

Wereldwijd liggen we nog niet op koers om de klimaatdoelen te halen. De temperatuur blijft stijgen, ijskappen en gletsjers smelten nog steeds en weersomstandigheden worden extremer. Daarom lanceert de Jonge Klimaatbeweging een toekomstvisie voor 2040.

Soms stuit je als redactie op nieuws waarbij een wenkbrauw omhoog schiet. Die ene vreemde innovatie, een onverwacht effect van klimaatverandering of een staaltje menselijke onhandigheid. Met dit soort berichten gaan we de wereld niet veranderen. Maar opmerkelijk zijn ze wel. Deze week: menselijke compost.

join the changesluit je gratis aan

Bij een ecosysteem van 42.512 professionals, bedrijven en start-ups die samen aan oplossingen werken voor een betere toekomst. Met dagelijks kwaliteitsjournalistiek, inzichten en evenementen, want morgen wordt vandaag bedacht.

Dinsdag start online supermarktketen Picnic in Alphen aan den Rijn met een proef van het inzamelen van glas, om zo CO2 te besparen. Het glas wordt eerst gereinigd en kan vervolgens weer worden hergebruikt door leveranciers als HAK of Kesbeke.

Wie waren dit jaar de Changemakers?

Vind een bedrijf van morgen