Vanwege het coronavirus werken onze medewerkers thuis.

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Nomen est omen Karel de Grote en Ivan de Verschrikkelijke kent iedereen wel, maar er zijn nog veel meer heersers met opvallende bijnamen. Bart Funnekotter stelt ze aan u voor. Deze week: Isabella’s echtgenoot had meer op met mannen.

Als je pech hebt, veranderen ze je bijnaam eeuwen na je dood. Protesteren lukt dan niet. Het overkwam Isabella, dochter van koning Filips IV van Frankrijk en echtgenote van Edward II van Engeland. Ze was een krachtdadige vrouw, die haar man opzij schoof en de macht greep. Zoiets kon natuurlijk niet, en dus werd ze de Wolvin van Frankrijk (She-Wolf of France, Louve de France).

Isabella trouwde met Edward toen ze twaalf jaar was; hij was elf jaar ouder. Ze was een fraaie verschijning, volgens een kroniekschrijver zelfs de mooiste vrouw van Europa. Haar man noemde haar ‘de Schone’. Die bijnaam is niet blijven plakken, omdat Isabella zich actief bemoeide met de politieke ontwikkelingen in Engeland, waar Edward in een strijd verwikkeld was met de machtigste baronnen van zijn rijk.

De koning wist zich gesteund door zijn favoriet Piers Gaveston, met wie hij een dermate nauwe band onderhield dat roddels over homoseksualiteit alomtegenwoordig waren. Isabella moest zich allerlei vernederingen laten welgevallen. Zo zat tijdens hun bruiloft Edward niet naast haar, maar naast Gaveston. De edelman droeg soms ook haar juwelen. Toen Isabella 17 jaar oud was, viel Gaveston in handen van de baronnen, die hem executeerden. In datzelfde jaar 1312 werd ze voor de eerste keer (van de vier keer) moeder. Haar positie werd daarmee een stuk steviger.

De plek van Gaveston in Edwards regering (en bed) werd ingenomen door Hugh Despenser. Isabella toonde zich pragmatisch en trok samen met haar man en zijn favoriet op tegen de baronnen – met succes: hun belangrijkste tegenstanders belandden op het schavot.

In 1322 ging het mis. Na een verloren slag tegen de Schotten raakte Isabella gescheiden van haar man. In plaats van zijn koningin te ontzetten, vluchtte hij, op advies van Despenser, om ‘hulp te halen’. De koningin wist op het nippertje met een boot te ontkomen naar Frankrijk. In de jaren hierna pakten Edward en Despenser haar landerijen en kinderen af en verdween haar invloed aan het hof.

In 1325 stak ze met een strijdmacht uit Frankrijk over naar Engeland, samen met Roger Mortimer, een graaf die wellicht ook haar minnaar was. Ze versloegen het leger van de koning en executeerden Despenser. Edward zelf overleed in 1327 in gevangenschap onder nooit opgehelderde omstandigheden – erg handig.

Isabella en Mortimer heersten nu over Engeland, in naam van Isabella’s oudste zoon Edward III. Die greep in 1330 op 18-jarige leeftijd de macht en maakte een einde aan het leven van Mortimer, ondanks de hartenkreet van zijn moeder: „Fair son, have pity on gentle Mortimer!”

Isabella leefde hierna nog dertig jaar, zonder politieke invloed, als mater familias. Ze werd begraven, op haar verzoek met het hart van haar man. Zo rustte ze in vrede, tot ze in een anti-Frans toneelstuk in 1757 werd opgevoerd als de machtsbeluste She-Wolf of France, die met haar ‘klauwen’ de ingewanden uit het lijf van Edward had gerukt.

Heeft u een tip over dit onderwerp, ziet u een spelfout of feitelijke onjuistheid? We stellen het zeer op prijs als u ons daarover een bericht stuurt. U kunt ons ook anoniem een tip geven.